Tegenwoordig worden we overladen met adviezen over wat we moeten doen om een gezonde leefstijl aan te houden, maar toch lukt het de meeste mensen niet om iets met deze kennis te doen. Hoe dit komt? Iets moeten lijkt een verkeerde strategie te zijn op lange termijn. In het boek Je Moet Niks neemt psychologe Heidi Stiegelis ons mee hoe zij mensen wel in beweging krijgt richting een gezonde leefstijl. Niet voor even, maar voor een heel leven!
Na mijn opleiding tot leefstijlcoach wilde ik mij verder specialiseren in gedragsverandering. Leefstijl is tenslotte gedrag! En zo kwam ik terecht bij Dr. Heidi Stiegelis*. Hoewel ik als opgeleid psycholoog wel het één en ander weet over het menselijk brein, was ik nieuwsgierig hoe deze werkt in relatie tot gezond gedrag. Want hoe kan het dat de één wel succesvol is in duurzame gedragsverandering en de ander, ondanks wilskracht, discipline en/of motivatie, toch steeds terugvalt in oud (ongezond) gedrag? Ik bestelde het boek en nestelde mijzelf op de bank.
*Heidi Stiegelis is psychologe en promoveerde in 2002 aan de Rijksuniversiteit Groningen met een studie over het psychologisch welbevinden van (ex-)kankerpatiënten. Op basis van Acceptance and Commitment Therapy (ACT), de positieve psychologie en neuropsychologie, leert zij particulieren, medewerkers binnen bedrijven en zorg- en leefstijlprofessionals hoe zij gezond gedrag en mentale fitheid voor zichzelf en bij anderen kunnen bevorderen.
Gezond leven begint in je hoofd
Volgens Stiegelis is het trainen van je brein dé sleutel tot mentale fitheid. Met mentale fitheid bedoelt zij niet alleen dat je ‘lekker in je vel zit’, maar dat je bewust kiest en doet wat jij belangrijk vindt, ook al ervaar je ongemak of tegenslagen. En omdat mentale fitheid een vaardigheid is, kun je dit trainen. Ben je mentaal fit? Dan leef je minder op de automatische piloot en heb je meer grip op je gedrag. Hierdoor zal je gezondere keuzes maken en meer zelfwaardering ervaren. Dit wordt ondersteund door wetenschappelijk onderzoek.
Het Vat van Zelfwaardering
Centraal in het boek staat “Het Vat van Zelfwaardering“. Het is een model dat is ontwikkeld door therapeut Gertjan van Zessen, aangepast door Stiegelis. Het Vat van Zelfwaardering kent twee modellen: een denkmodel en een gedragsmodel. In het denkmodel is ons ‘ik’ weergegeven in de vorm van een vat met vloeistof en leegte.
De vloeistof staat voor alles wat goed voor ons is, wat goed voor ons zorgt en het positieve deel in jou. Op tijd opstaan, goed eten, bewegen, vriendelijk zijn, assertief, blij en enthousiast. Kortom, alles wat positief is. Hoe meer vloeistof in het Vat, hoe groter onze psychologische eigenwaarde (en mentale fitheid). Het lege gedeelte in het vat staat voor “geen eigenwaarde”. Het is alles dat zorgt voor irritatie, boosheid, ontevredenheid, zelfkritiek en slechte zelfzorg. Voorbeelden zijn snacken, te veel alcohol drinken, te laat naar bed gaan of ruzie maken. Meer leegte in het Vat betekent minder zelfzorg en minder eigenwaarde.
Beide onderdelen zijn altijd aanwezig. Bij niemand is het Vat voor 100% gevuld en we kunnen aan de buitenkant niet zien hoe vol iemands Vat is. Ook al lijkt iemand alles te hebben, kan hierachter een ongelukkig en depressief persoon schuil gaan.
Het gedragsmodel
Bij het model hoort ook een model voor het gedrag. Dit model ziet eruit als rechte spoorrails, dat staat voor alles wat we hier en nu doen. Er zijn “negatieve wissels”, de kleine ongemakken die elke dag gebeuren en die op een negatieve manier aandacht vragen. Denk aan een file, regen, een ruzietje, iets kwijt zijn. Door de negatieve wissels daalt het peil in het Vat van Zelfwaardering. Er zijn ook positieve wissels: mooie dingen om ons heen, lekker koken, een compliment. Die positieve wissels vullen het Vat weer. Helaas is het brein van de mens zo “bedraad”, dat we negatieve dingen beter opmerken en dat die langer blijven hangen. Je moet je best doen om je bewust te zijn van de positieve dingen.
Terwijl negatieve wissels steeds een klein stukje zelfwaardering kosten, zijn het de positieve wissels die onze eigenwaarde versterken – Heidi Stiegelis.
Kleine Goede Daden
De methodiek van het Vat is erop gericht om onze zelfzorg en daarmee zelfwaardering te versterken. Dit doe je door positieve wissels te trainen. Hoe? Door Kleine Goede Daden (KGD’s). De opdracht is om driemaal per dag een bewuste, concrete actie te doen en jezelf daarvoor ook te belonen. Die expliciete beloning is volgens Stiegelis cruciaal, om eigenwaarde toe te voegen. Hoe meer vloeistof in het Vat van Zelfwaardering, hoe gemakkelijker het wordt om steeds vaker te kiezen voor positieve wissels en zo het gedrag voortdurend bij te sturen naar de positieve, gezonde kant.
A way of life
“Als je de methodiek van het Vat op jezelf gaat toepassen, zullen er dingen veranderen. Het is geen trucje dat je even toepast, maar een ‘way of life’ die je alleen leert door te ervaren”, aldus Stiegelis. Na het lezen van het boek en het uitvoeren van minimaal 3 KGD’tjes per dag, kan ik dit zeker beamen! Mijn huis is nog nooit zo netjes geweest, ik ben weer lekker aan het koken geslagen met nieuwe recepten en ik merk dat ik veel bewuster keuzes maak gedurende de dag. Dat ik überhaupt een gevoel van keuze ervaar, in plaats van maar op de automatische piloot door te denderen, is al een positieve verandering op zich! Ook sta ik weer dichter bij mezelf. En ja, in het begin was ik sceptisch over deze methode en voelde ik weerstand bij het geven van schouderklopjes aan mezelf. Maar inmiddels kan ik je verzekeren dat het je leven positief verandert. Dus ga het zelf ervaren! Maar eh…. Je Moet natuurlijk Niks he 😉
Wil je naast het boek actief aan de slag met je mentale fitheid? Meld je dan aan voor de Je Moet Niks-cursus!
